Przemoc emocjonalna wobec dzieci nie jest tak widoczna jak przemoc fizyczna, która zostawia ślady na ciele takiej jak sińce, zadrapania i inne uszkodzenia ciała. Jest ją trudniej zauważyć, bo jest często ukrywana przez samych sprawców jak i same dzieci. Zarówno przemoc emocjonalna i fizyczna jest niedopuszczalna i podlega karze.
Przemoc emocjonalna to ukierunkowanie na wyrządzenie szkody psychicznej dziecku. Wykorzystuje ona przewagę dorosłego nad dzieckiem, a jej celem jest przede wszystkim naruszenie godności osobistej dziecka.
Może ona przybierać różne formy, ale do najczęściej występujących zalicza się:
- wyzywanie, poniżanie, krytykowanie, umniejszanie
- upokarzanie, zawstydzanie, warunkowanie miłości
- szantaż emocjonalny
- nieprzewidywalność reakcji
- destrukcyjna krytyka
- krytykowanie przy dzieciach inne dzieci
- krzyczenie
- manipulacja słowna
- używanie wulgaryzmów
- zastraszanie
- sarkazm
- przyprowadzanie dziecka siłą
- nieszanowanie jego potrzeb
Przykład przemocy emocjonalnej dorosłego wobec dziecka:
” Zaraz cię zwinę w koc i wywalę”
” Przestań tak do mnie mówić ty smarkaczu”.
” Kto tu rządzi?”
” Ty idioto!”
” Ja ci pokażę ty uparciuchu jeden”
” Taki gówniarz, będzie mi mówił co mam robić”
” Ty baranie”
„ Zejdź mi z oczu”
” Nie mogę na ciebie patrzeć”
” Jak jeszcze tak zrobisz, to popamiętasz”
” Jedz to w tej chwili! Bez dyskusji.”
” Będziesz tyle tu siedział, dopóki nie zjesz wszystkiego”
” Nie obchodzi mnie to”
” Taki tumoczek z ciebie, że tego nie rozumie?”
” Zaraz cię wywalę z tego łóżka”
” Będziesz jadła na podłodze”
” Patrz mam taki śrubokręt i ciebie przyśrubuję do stolika dopóki tego nie skończysz jeść!”
” Masz jeść ten obiad w tej chwili”
” Do Ciebie to mówię smarkaczu”
” Widzisz go jaki bezczelny”
” Smarkacz jeden, ja ci dam tak ryczeć”
” Długo tak jeszcze będziesz robił ten popis”
” Ja ci pokażę jak to smakuje! ( na siłę karmienie dziecka)
” Nie chcę cię już słyszeć”
” Uspokój się w tej chwili”
” Cicho, bo popamiętasz!”
” Ja ci dam!”
” Nic, nigdy nie rozumiesz!”
” Rozpieszczony bachor z ciebie, ja ci dam”
” Poprzewracało się tutaj chyba w głowie, ty wstrętny bachorze”
” Ja ci pokażę kto tu rządzi, jedz to w tej chwili”
„ Chyba trzeba tobie uszy przeczyścić? Głuchy jesteś”
„ Bezczelny smarkacz”
” Cwaniak jeden”
” A potem, mówi to wszystko babci..”
” Widziałeś to aby, ktoś taki jak ty tak do mnie tak odzywał. Ile masz lat?”
„Nie pyskuj!” Itp.
Jak czuje się dziecko, kiedy słyszy takie słowa?
- bezwartościowe
- niekochane
- wini siebie za rodzicielskie zniewagi
- nieadekwatne
Tak samo dzieci tak i my dorośli odczuwamy różne emocje, także te trudne ( , które też uruchamiają się nam z jakiegoś powodu w jakiejś konkretnej sytuacji w kontakcie z dzieckiem. Czasami odczuwamy frustrację, złość, irytację, oburzenie, niezadowolenie, rozdrażnienie, wzburzenie, niepokój, smutek itp. To jest rzeczą ludzką i normalną. Jednak i w takich sytuacjach trzeba pamiętać o zdrowej komunikacji wobec dziecka oraz konstruktywnych sposobach wyrażania emocji bez stosowania przemocy emocjonalnej podczas komunikacji z dzieckiem. Dlatego warto przyjrzeć się pewnej przykładowej sytuacji.
Przykład:
Rodzic mówi: ” Jesteś głuchy czy co? Przecież do ciebie mówię! Ogłuchłeś? Uspokój się i przestań w końcu tak skakać! Mam dość użerania się nad tobą! Przestań albo pożałujesz!
Rodzic czuje: ” Czuję się zmęczony. Nie wiem, skąd moje dziecko ma tyle energii o tej porze dnia. Skacze, a ja potrzebuję ciszy, ponieważ czuję zmęczenie po całym dniu. Chcę odpocząć, bo miałem wyczerpujący dzień w pracy. Powinien to zrozumieć, że czuję się zmęczony i potrzebuję odpocząć. To skakanie jeszcze bardziej mnie irytuje i wprowadza większe napięcie w moim ciele. Bardzo kocham moje dziecko, ale już nie wytrzymuję, czuję się bezradny wobec jego zachowania. Niech przestanie ciągle domagać się uwagi”.
Dziecko słyszy i czuje: ” Widzę jak patrzysz i krzyczysz na mnie. Chciałbym ci coś odpowiedzieć, jednak widzę, że masz zmarszczone brwi a ja nie wiem co mam zrobić, bo jesteś na mnie zły. Tyle czekałem na ciebie, kiedy przyjdziesz z pracy. A teraz nie wiem, co mam zrobić i skaczę wokół ciebie, bo skakanie jest super, może jakbyśmy razem poskakali było by tobie fajniej. Tak jak ten Tygrysek z Kubusia Puchatka. Wiem, że jesteś zły na mnie. Nikt nie lubi takich dzieci”.
Co się dzieje?
Dzieci, które się krytykuje, obraża, wyśmiewa, zawstydza mogą być przekonane o tym, że są niegrzeczne, gorsze, nie takie jak trzeba i że nie zasługują na miłość i uwagę. Taka osoba dorosła zabiera im godność osobistą. Nie czują, że mogą być dumą dla rodzica. Mogą też u dzieci nasilać się zachowania agresywne w stosunku do siebie lub do innych lub wręcz przeciwnie stają się bardzo grzeczne i posłuszne z lęku przed utratą rodzicielskiej miłości. Często czują się osamotnione, zagubione. Długotrwałe stosowanie przemocy emocjonalnej znacząco wpływa na rozwój dziecka i niesie za sobą różnorodne skutki, które negatywnie wpływają na rozwój dzieci. Dzieciom takim brakuje przede wszystkim wiary w siebie i poczucia bezpieczeństwa. Świat dorosłych kojarzy im się z agresją, nieprzewidywalnością, w późniejszym okresie mogą mieć też problemy w nauce, często nie potrafią wyrazić swojego zdania czy poprawnych relacji społecznych. W późniejszych latach mogą cierpieć na różne zaburzenia psychiczne ( depresja, zespół stresu pourazowego, zaburzenia lękowe, choroby somatyczne, wpadają w uzależnienia) czy nabywają trwałej skłonności do odrzucania samych siebie, godząc się ze zdaniem rodziców na swój temat i spełniając ich negatywne oczekiwania. Stają się też nieśmiałe, zamknięte w sobie, unikają kontaktu z ludźmi, nie chcą zwracać na siebie uwagi innych, czują się wyeliminowane, nieprzystosowane społecznie, emocjonalnie, mają problemy z tożsamością.
Dlatego warto pamiętać o tym, że zanim coś powiemy do dziecka, zatrzymajmy się na moment, przemyślmy, zanim zranimy je wewnętrznie nie zostawiając żadnego śladu na ciele. I to dotyczy wszystkich nas dorosłych, bo słowa mogą ranić bardzo mocno wszystkie dzieci, bez względu gdzie są czy w domu, u babci, przedszkolu czy szkole.
Literatura:
S. Forward – Toksyczni rodzice
S. Forward., S. Frazier – Szantaż emocjonalny
A. Miller – Zniewolone dzieciństwo
M. Szczepanik – Jak rozumieć się w rodzinie.
Kiedy twoja złość krzywdzi dziecko – poradnik dla rodziców.
